ทำความรู้จัก Sousaphone

ซูซาโฟน (อังกฤษ: Sousaphone) เป็นเครื่องดนตรีกลุ่มเครื่องลมทองเหลืองใช้ในวงโยธวาทิต ตั้งชื่อตามชื่อของจอห์น ฟิลิป ซูซา หัวหน้าวงดุริยางค์นาวิกโยธินสหรัฐอเมริกา ที่เป็นผู้ออกแบบและสั่งสร้างขึ้น

ซูซาโฟนมีลักษณะเป็นรูปวงแหวนขนาดใหญ่ เวลาบรรเลงนักดนตรีต้องคล้องไหล่ ปากลำโพงจะหันออกไปด้านหน้า ทำให้นักดนตรีสามารถเคลื่อนไหวหรือเดินแปรขบวนได้สะดวก จอห์น ฟิลิป ซูซา เป็นผู้สั่งให้บริษัท ซี. จี. คอนน์ ผู้ผลิตเครื่องดนตรีเป็นผู้พัฒนาขึ้นในช่วงปี ค.ศ. 1889 โดยปรับปรุงมาจากทูบา และเฮลิคอน ซึ่งเป็นเครื่องดนตรีที่มีลักษณะคล้ายกัน แต่หันปากแตรไปด้านข้าง

   

     ตัวผมเองก็เคยเล่นเครื่องดนตรีชนิดนี้มาตอนสมัยเรียนมัธยม เป็นเครื่องดนตรีที่ไม่ค่อยมีคนรู้จักและจะถูกมองว่ามันใหญ่และมีรูปร่างแปลกพอสมควร แต่เสียงของมันทรงพลังมาก  ซูซ่าโฟนนั้นจัดอยู่ในประเภทเครื่องเป่าลมทองเหลืองชนิดเสียงต่ำ (Low Blass) และค่อนข้างใช้ลมค่อนค้างมาก ตอนที่ผมเล่นผมเลยรู้สึกว่าเวลาที่ตัวเองได้เล่นเจ้านี้ทั้งในเวลาซ้อมและออกงานจริงรู้สึกเหมือนกับว่าตัวเองนั้นได้เล่นบอล 45 นาทีเลยล่ะ เพราะจะต้องใช้ลมในการป่าวและจังหว่ะการตัดลมต่างๆ ค่อนค่างยากและเหนื่อยพอสมควร ผมเล่นเจ้าเครื่องดนตรีนี้มาตั้งแต่ ม.2 จนถึง ม.6 รู้สึกเลยว่าปอดของตนเองใหญ่ขึ้นมาพอสมควรปต่เจ้าเครื่องดนตรีชนิดนี้มันจะมีเาียงที่เป็นเอกลักษณ์เปรียบเสมือนตัวประกอบที่ขาดไม่ได้เพราะเสียงของมันจะคอยรักษาและปรับระดับเสียงของเครื่องดนตรีชนิดต่างๆในวงให้อยู่ในระดับที่ฟังแล้วไพเราะในระดับ ที่พอดีและน่าฟัง ซูซ่าโฟนนั้นไม่จะจัดวงในรูปแบบวงโยธวาฑิตหรือแบบนั่งบรรเลง จะอยู่หลังสุด เพราะด้วยลักษณะเครื่องของมันเลยทำให้มันต้องอยู่ด้านหลังและเพราะด้านการควบคุมเสียงด้วย

วงโยธวาฑิตณะเดินบรรเลง (สังเกตแถวท้ายสุด)

ภาพนี้ถ่ายไว้ตอนที่จะต้องบรรเลงในงานวันไหว้ครูปี 2552 ตอนนั้นผมเรียนอยู่ ม.4

     ซูซ่าโฟนถูกสร้างขึ้นมาโดยใช้วัสดุสองแบบถือ สร้างมาโดยเป็นลักษณะเครื่องลมทองเหลืองและไฟเบอร์น้ำหนักจะค่อนค้างต่างกัน เครื่องลมทองเหลืองจะหนักประมาณ 15 กิโลกรัม และเครื่องไฟเบอร์จะหนักประมาณ 12.5 กิโลกรัม  แต่ในลักษณะเสียงก็จะไม่ต่างกัน แต่พูดถึงความทนทานแล้วซูซ่าโฟนแบบไฟเบอร์จะมีความทนทานที่น้อยกว่าและราคาจะย่อมเยาวน์กว่า ซูซ่าโฟนแบบทองเหลือง โดยราคาก็แตกต่างเช่นกัน โดยในแบบไฟเบอร์นั้นจะราคาประมาณ 120,000 - 139,000 บาท และในแบบทองเหลืองจะราคาประมาณ 160,000 - 200,000 บาท ราคาจะแตกต่างไปตามรุ่นและยี่ห้อ 

ซูซ่าโฟนที่ถูกสร้างด้วยไฟเบอร์

ซูซ่าโฟนแบบทองเหลือง